Gwarancją zachowania papugi w dobrej kondycji i zdrowiu jest prawidłowa dieta. Ale jak karmić prawidłowo?

Podstawą żywienia papug w hodowli jest mieszanka ziaren. Podstawą w takim samym znaczeniu, jak pieczywo jest podstawą żywienia człowieka. Warto to podkreślić, ponieważ wielu posiadaczy ptaków żyje w przekonaniu, że skoro kupuje pełnowartościową karmę w postaci ziarna i dodatkowo zawiesza w klatce kolby smakowe, zaspokaja potrzeby żywieniowe swoich skrzydlatych podopiecznych. Może się tak wydawać, gdy obserwujemy sposób karmienia ptaków w sklepach zoologicznych, gdzie po pierwsze ptaki są przetrzymywane z myślą o tymczasowości, a co za tym idzie, oszczędności, ale też takie złudzenie może się brać z obserwacji ptaków pochodzących z terenów suchych, np. nimf czy papużek falistych, którym suche ziarno może wystarczać na bardzo długo, gdyż ich cykl życiowy cechuje sezonowa zmienność (ze względu na okresy suszy w ich środowisku naturalnym). Musimy sobie jednak uzmysłowić, że tylko urozmaicona dieta jest gwarancją dobrego zdrowia i długiego życia naszych ptaków. Może się zdarzyć, że papuga, którą zakupiliśmy, nie chce jeść nic, co nie jest ziarnem. Jest to częsty problem spowodowany tym, że nawyki żywieniowe kształtuje w dużej mierze hodowca i papuga może po prostu nie wiedzieć, że coś jest do jedzenia, bo nigdy tego nie jadła. W takim przypadku należy uzbroić się w cierpliwość i stale dostarczać odpowiednie jedzenie, najlepiej podając przez dłuższy czas taki sam rodzaj owoców i warzyw, póki ptak się do nich nie przyzwyczai. Skuteczne jest też jedzenie danych produktów w obecności papugi, delektowanie się nimi, mlaskanie itp., co powinno, po pewnym czasie, sprowokować ją do spróbowania, choćby z czystej ciekawości. Młode ptaki uczą się znacznie szybciej, chętnie też uczą się od siebie nawzajem.

Ziarno

Na rynku dostępnych jest wiele różnych mieszanek, różniących się składem procentowym poszczególnych gatunków ziarna. Wybierając mieszankę dla swojego ptaka należy zwrócić uwagę na kilka rzeczy. Po pierwsze ziarno nie może być przeterminowane, spleśniałe i zanieczyszczone odchodami. Pudełko nie może być zniekształcone, bo to oznacza, że kiedyś zamokło. Jeśli kupujemy na wagę, wybierajmy ziarno pachnące, błyszczące i niezapylone. Najlepszym testem na jakość jest próba skiełkowania. Jeśli ziarno jest dobrej jakości, większość po namoczeniu wykiełkuje.

Wśród gotowych mieszanek mamy podział na trzy grupy pod względem wielkości ptaków; dla małych (nimfy czy faliste), dla średnich (nierozłączki, aleksandretty, kozie, rozelle, świergoty), oraz dla dużych papug (kakadu, żako). Ale można się też spotkać z podziałem zgodnym z kontynentem pochodzenia danego gatunku np. papugi australijskie czy afrykańskie, gdzie mieszanki są wzbogacane o składniki charakterystyczne dla danej krainy. Tak naprawdę ważny jest skład procentowy danej mieszanki. Wielu producentów tworzy tanie karmy o niewielkiej wartości poprzez zapełnianie ich dużą ilością ziarna taniego, ale o niewielkiej wartości odżywczej. Podstawowym składnikiem mieszanki dla małych i średnich papug powinno być proso (żółte, czerwone i in.), sorgo i kanar, a dodatkiem owies, pszenica, siemię lniane, słonecznik paskowany i biały, konopie, suszone owoce, nasiona traw, ogórka, czy sałaty. Większość ptaków jest wrażliwa na nadmiar tłuszczu, dlatego nie należy przesadzać z ziarnami bogatymi w tłuszcze, np. słonecznikiem, konopiami, rzepikiem, czy murzynkiem. W niewielkich ilościach podaje się również siemię lniane, gdyż w większych dawkach powoduje rozwolnienie. Można podawać papugom niełuskany ryż, można też podawać gotowany, niesolony ryż z dodatkiem owoców, szczególnie wartościowy jest brązowy lub dziki. Dobrym dodatkiem jest sezam (nie prażony) bogaty w tryptofan i metioninę, a także pestki dyni.

W mieszankach dla większych papug brak drobnego ziarna (np. proso), które zastępowane jest przez twardsze ziarna (np. kardi, jęczmień, pszenica, kukurydza, owies), paskowany słonecznik, pestki dyni, różne gatunki orzechów, rodzynki, suszone owoce czy papryczki. Kupując gotowe mieszanki, w których niestety podstawą jest słonecznik, powinno się wzbogacać je np. suszonymi owocami (są już dostępne w sprzedaży susze zawierające np. owoc truskawki, jagody czy róży) czy orzechami.

Ciekawym urozmaiceniem diety jest podawanie ziarna w kłosach. Daje papugom większą frajdę, zajmuje im więcej czasu, wymaga większego wysiłku i jest dla nich bardziej naturalnym sposobem pobierania pokarmu. Na rynku dostępne jest tak zwane proso senegalskie, czyli włośnica, czasem spotkać też można kłosy sorgo i prosa srebrnego. Można zbierać również kłosy takich gatunków roślin jak: turzyca zwisła (szczególnie dla małych papug), wiechlina (zalecana dla młodych), życica (różne gatunki, trujące wyjątki to życica lnowa i roczna), kłosówka, burak zwyczajny, szczaw (jego pęd nasienny).

Bardzo wartościowym, bogatym w białko, witaminy, mikro- i makroelementy źródłem żywienia jest ziarno skiełkowane. Najbardziej wartościowe są ziarna w momencie pojawiania się kiełków. Kiełkować można: słonecznik, grykę, kukurydzę, ryż naturalny (niełuskany), gorczycę, rzodkiewkę, kapustę włoską, soczewicę, fasolkę mung i adzuki, proso, owies, jęczmień i pszenicę. Nie zaleca się podawania kiełków ptakom w trakcie wysiadywania jajek (może je to stymulować do składania kolejnych jaj i porzucenia obecnego lęgu), a także samotnym samiczkom, które mają tendencję do znoszenia jajek.

Warzywa i owoce.

Papugom można podawać wszystkie warzywa i owoce, za wyjątkiem awokado (dla wielu ptaków jest trujące) i rabarbaru. Duże wartości odżywcze mają zielone (np. brokuł, zielona papryka, cykoria, szpinak) i żółte (dynia, papryka) warzywa. Szpinak, pietruszkę, szczypiorek i botwinę należy podawać w niewielkich ilościach ze względu na dużą zawartość w tych roślinach szczawianów. Najwięcej składników odżywczych zawierają owoce jagodowe, które można podawać zarówno świeże i dojrzałe, jak i suszone. Należy postępować ostrożnie przy karmieniu ptaków cytrusami, gdyż ich skórka zawiera duże ilości trujących substancji konserwujących. Należy przed podaniem bardzo starannie owoce myć, a następnie obrać ze skórki (w żadnym razie nie podawać ze skórką!). Również winogrona należą do owoców obficie pryskanych środkami chemicznymi, dlatego najbezpieczniej podawać jedynie sezonowo owoce krajowe. Ostrożnie trzeba też podchodzić do roślin strączkowych, gdyż niektóre z nich podawane na surowo lub suszone zaburzają trawienie białek. Najbezpieczniejsze są: soczewica, fasolka mung i adzuki. Inne fasole podaje się po ugotowaniu. Szkodliwe jest podawanie większych ilości cebuli, szczypiorku, czosnku czy porów. Uważać należy także z sałatą, gdyż jest to roślina, w której liściach kumulują się wszelkie zanieczyszczenia i nawozy sztuczne. Aby uniknąć zatrucia można np. wysiewać sałatę w doniczkach.

Niektóre owoce i warzywa można podawać papugom w postaci świeżych soków, szczególnie z ciemnozielonych i ciemnoczerwonych warzyw, bogate są w witaminy i składniki mineralne.

Owoców nie powinno się podawać między prętami klatki, ze względu na zatrucie cynkiem.

W przypadku papug z podrodziny lor (np. lorysa górska, karmazynka) owoce stanowią główny składnik diety, szczególnie dojrzałe i soczyste (arbuz, gruszka, jabłko, banan, cytrusy). Dodatkowo karmimy je pyłkiem kwiatowym, nektarem i miodem, a także kwiatami (w sezonie).